Kinh tế khó khăn khiến ngày càng nhiều người Trung Quốc tìm mua thực phẩm, đồ uống gần hết hạn với giá rẻ. Số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, chuyên kinh doanh loại hàng này, cũng tăng mạnh. Chỉ trong 12 tháng qua, con số này là 119. Trong khi đó, cả thập kỷ trước mới có 92 công ty.
Các cửa hàng loại này bán đồ như lon cà phê Nestle 100gr giá 3 nhân dân tệ (0,45 USD), hay chai nước khoảng 330ml giá 5 nhân dân tệ. Hotmaxx - công ty hàng đầu trong lĩnh vực bán hàng cận date giảm giá - đã phải tăng số nhân viên từ 20 lên hơn 500 kể từ khi đại dịch xuất hiện.
"Chúng tôi ngạc nhiên khi thấy rất nhiều nhân viên văn phòng phải dựa vào thực phẩm gần hết hạn để sống qua ngày", Zhang Yi - nhà nghiên cứu tại hãng tư vấn iiMedia cho biết. Một khảo sát của iiMedia cuối năm ngoái với hơn 1.600 người mua thực phẩm và đồ uống sắp hết hạn cho thấy hai phần ba kiếm được hơn 4.000 nhân dân tệ một tháng. Đây là mốc mà iiMedia dùng để phân chia tầng lớp trung lưu và thu nhập thấp.
Một cửa hàng của Hotmaxx tại Bắc Kinh. Ảnh: SCMP
Năm nay, Jane Lu - một môi giới bảo hiểm tại Thượng Hải, bắt đầu chi 600 nhân dân tệ một tháng để mua đồ uống nhập khẩu sắp hết hạn. Nếu mua ở cửa hàng bình thường, cô sẽ tốn hơn 1.000 nhân dân tệ.
Lu quyết định làm việc này sau lệnh phong tỏa hồi đầu năm và thị trường bất động sản lao dốc, khiến thu nhập hàng tháng của cô bấp bênh. "Chẳng cần biết kiếm được bao nhiêu, tôi cứ tiết kiệm được khoản nào hay khoản đó", cô nói.
GDP Trung Quốc chỉ tăng 0,4% trong quý II so với cùng kỳ năm ngoái. Tốc độ này chậm hơn đáng kể so với dự báo và cũng là chậm nhất kể từ đầu năm 2020.
Những thực phẩm có hạn sử dụng dài, như snack khoai tây hay thịt bò khô, rất đắt hàng, theo khảo sát của iiMedia. Các hàng hóa phổ biến khác là sản phẩm từ sữa và bữa ăn sẵn gần hết hạn.
"Người tiêu dùng đang tìm thực phẩm sắp hết hạn, vì chất lượng của chúng vẫn tốt, nhưng giá rẻ hơn", Shaun Rein - Giám đốc hãng tư vấn China Market Research cho biết, "Giờ mọi người chỉ tìm cách tiết kiệm nhiều nhất có thể". China Market Research dự báo doanh số ngành này sẽ tăng từ 25 tỷ nhân dân tệ năm 2019 lên 36 tỷ nhân dân tệ năm nay.
Một yếu tố khác đằng sau cơn sốt thực phẩm sắp hết hạn này là tồn kho trong các nhà máy và hãng phân phối do các đợt phong tỏa tại Trung Quốc. David Wang - chủ một cửa hàng thực phẩm giảm giá tại Bắc Kinh cho biết hồi tháng 4, anh nhập 5.000 chiếc bánh chỉ còn hạn gần một tuần từ một chuỗi thức ăn nhanh.
Mỗi chiếc có giá 20 nhân dân tệ - rẻ bằng nửa giá bán buôn thông thường. Việc này diễn ra ngay sau khi Bắc Kinh áp lệnh cấm ăn tại cửa hàng để ngăn biến chủng Omicron lây lan. Wang bán lại chúng với giá 30 nhân dân tệ và hết hàng chỉ trong 3 ngày. "Lợi nhuận rất hấp dẫn", anh nói.
Dù vậy, Wang cho biết sau khi các lệnh phong tỏa được nới lỏng, anh cũng chẳng bán được lần nào như vậy nữa. "Việc kinh doanh này không bền vững đâu", anh nói.
"Vấn đề với người kinh doanh là họ tìm đâu ra đủ hàng hóa dạng này. Họ chỉ có vài phút để chốt đơn, chứ không phải vài ngày đâu", Rein nói.
Một lãnh đạo của Hotmaxx cho biết họ vẫn tự tin với việc kinh doanh, bất chấp các thách thức này. Hotmaxx hiện có khoảng 500 cửa hàng và đang lên kế hoạch mở thêm 4.500 cơ sở nữa từ nay đến năm 2025.
"Chúng tôi đã phá vỡ hệ thống định giá truyền thống. Rất nhiều thương hiệu đang muốn hợp tác với chúng tôi", người này nói.
Anh cho biết các vấn đề về chuỗi cung ứng có thể giải quyết được, đặc biệt khi người mua hàng sắp hết hạn không kén chọn về thương hiệu. "Nếu không có Coca Cola, chúng tôi sẽ bán cho bạn Pepsi thôi", anh nói.
Hà Thu (theo Financial Times)
